ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Το ΚΕΠΠ ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 2006 με πρωτοβουλία ομάδας φίλων από την ακαδημαϊκή κοινότητα, τον κόσμο της διανόησης και της επιχειρηματικότητας για την παραγωγή ιδεών και τη διαμόρφωση προτάσεων που θα απαντούν αξιόπιστα στα σύγχρονα προβλήματα της δημόσιας ζωής. Το ΚΕΠΠ πραγματοποίησε έρευνες και εκδηλώσεις με διαφορετικό θεματικό περιεχόμενο και οργάνωσε συναντήσεις διαλόγου και προβληματισμού. Σημαντικές προσωπικότητες του πνεύματος, της πολιτικής και της οικονομίας καθώς και προσωπικότητες διεθνούς κύρους πραγματοποίησαν παρεμβάσεις σε εκδηλώσεις του. Μεταξύ των ομιλητών συγκαταλέγονται οι Ντομινίκ Στρος-Καν, Λιονέλ Ζοσπέν, ΛοράνΦαμπιούς και Φρανσουά Ολλάντ.
Σε πολλά θέματα, όπως η κρίση στην ευρωζώνη και η κρίση της παγκοσμιοποίησης, το ΚΕΠΠ βρισκόταν στην πρωτοπορία θέτοντας έγκαιρα ερωτήματα και αναδεικνύοντας πολιτικές αντιμετώπισης των προβλημάτων. Παράλληλα, το ΚΕΠΠ εξέδωσε βιβλία-θεματικούς τόμους, με επιστημονικές και πολιτικές προσεγγίσεις, ενώ ανέλαβε τη σύνταξη μελετών για συγκεκριμένα ζητήματα που απασχολούσαν οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς. Μετάβαση στην οικονομία της γνώσης, πράσινη οικονομία, ανισότητες, ασφάλεια και ειρήνη στον κόσμο αλλά και στην περιοχή μας, αποτελούν άξονες του προβληματισμού του.
Το ΚΕΠΠ, μετά από αναστολή δραστηριοτήτων δύο χρόνων, που συνδέθηκε με την κρίση COVID αλλά και με λόγους ανεξάρτητους από τη θέλησή μας, πραγματοποιεί το 2021 ένα νέο ξεκίνημα. Εστιάζει στη διαμόρφωση μιας νέας προοδευτικής ατζέντας για την Ελλάδα και την Ευρώπη του 21ου αιώνα, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα και τις αδυναμίες που αναδείχτηκαν στις δύο πρόσφατες κρίσεις,την οικονομική και την υγειονομική. Η Ελλάδα υπέστη, αθροιστικά στη διάρκεια της περιόδου 2008-2020, τη μεγαλύτερη οικονομική ζημιά - χάνοντας το 30% του ΑΕΠ - σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Η Ευρώπη καθυστέρησε να ανακάμψει από τη χρηματοοικονομική κρίση, υποχωρώντας σε σχέση με τον ατλαντικό εταίρο της και βέβαια, κατά μείζονα λόγο, με την Κίνα που, μαζί με ορισμένες άλλες αναδυόμενες χώρες, ισχυροποίησε τη θέση της μειώνοντας την απόσταση από τον αμερικανό ανταγωνιστή της. Στη σημερινή κρίση της πανδημίας η Ευρώπη καθυστερεί εκ νέου όχι μόνο λόγω της αναποτελεσματικής αντιμετώπισης της εξάπλωσης του κορωνοιού,αλλά και λόγω της ανεπάρκειας των οικονομικών μέτρων για την υποστήριξη της οικονομικής δραστηριότητας.
Ραγδαίες αλλαγές
Η είσοδος στο νέο αιώνα σηματοδοτεί ραγδαίες αλλαγές σε πολλούς τομείς που επηρεάζουν δραστικά το επίπεδο και την ποιότητα της ζωής μας και, ιδιαίτερα, τα πρότυπα εργασίας.Ο κόσμος αλλάζει με πρωτόγνωρη ταχύτητα. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση δημιουργεί νέες δυνατότητες. Πολλές δραστηριότητες θα διεξάγονταιστο πλαίσιο αλγόριθμων διαμορφωμένων μέσω τεχνητής νοημοσύνηςενώ στους δρόμους θα κυκλοφορούν αυτο-οδηγούμενα αυτοκίνητα. Παράλληλα όμως, θα ανακύψουν νέες ανισότητες. Ο κίνδυνος είναι ορατός: Μία φθίνουσα μειοψηφία, εκείνοι που θα ασκούν διευθυντικές αρμοδιότητες, θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες, ενώ πολλές καλοπληρωμένες θέσεις, συνδυασμένεςμε υψηλές δεξιότητες, θα καταργηθούν γιατί θα υποκατασταθούν από αυτοματοποιημένες διαδικασίες, από εργαζόμενους με χαμηλότερες δεξιότητες και αμοιβές καθώς και από προσωρινά απασχολούμενους σε προσωπικές υπηρεσίες (όπως καθαρισμός, φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων).
Οι πρόσφατες τάσεις της παγκοσμιοποίησης επιδεινώνουν αυτές τις ανισότητες. Η δραστική σύντμηση του χρόνου και του κόστους των επικοινωνιών κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών εξάλειψε την ανάγκη να πραγματοποιούνται οι περισσότερες μεταποιητικές δραστηριότητες μέσα στο ίδιο εργοστάσιο ή τη βιομηχανική περιοχή. Οι ιδέες διακινούνται γρήγορα διευκολύνοντας την ανάπτυξη δεξιοτήτων τοπικά και, κατ’ επέκταση, την αποκέντρωση. Η τεχνολογική γνώση διαχέεται σε παγκόσμια κλίμακα μέσα από παραγωγικά δίκτυα και αλυσίδες προμηθειών.Η εκβιομηχάνιση επιταχύνεται σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρεςδιευρύνοντας τις εισοδηματικές ανισότητες. Οι κερδισμένοι είναι οι «υπερ-πλούσιοι», που κατηύθυναν ως τεχνολογικοί ηγέτες ή διευθυντές επιχειρήσεων τη δημιουργία των παγκόσμιων παραγωγικών αλυσίδων, καθώς και η μεσαία τάξη στις νέες αναδυόμενες οικονομίες. Οι χαμένοι είναι όσοι ανήκουν στη μεσαία και στην εργατικήτάξη των προηγμένων χωρών, δεδομένου ότι η μεταφορά τεχνικής γνώσης στις αναπτυσσόμενες χώρες,όπου επικρατούν χαμηλοί μισθοί, αύξησε τον ανταγωνισμό οδηγώντας σε περικοπές αμοιβών και απολύσεις στις περισσότερο αναπτυγμένες οικονομίες.
Η απομάκρυνση οικονομικών δραστηριοτήτων και η συρρίκνωση των εισοδημάτων της μεσαίαςκαι της εργατικής τάξης στις προηγμένες χώρες περιόρισαν τη φορολογική βάση και κατ’ επέκταση την ικανότητα αυτών των χωρών να στηρίζουν πολιτικές και προγράμματα για την υγεία, την απασχόληση, την εκπαίδευση και την πρόνοια.
Κοινωνική κρίση και δημοκρατική οπισθοδρόμηση
Η κοινωνική κρίση διευκόλυνε την άνοδο λαϊκιστικών πολιτικών δυνάμεων τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά. Τα ακραία, συχνά ξενοφοβικά, αυτά κόμματα κεφαλαιοποιούν το θυμό εκατομμυρίων πολιτών από τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και την ανασφάλεια που προκαλούν τα μεταναστευτικά κύματα – χωρίς να μπορούν να δώσουν αποτελεσματικές λύσεις. Η εξέλιξη αυτή έχει θέσει σε δοκιμασία τη δημοκρατία σε παγκόσμια κλίμακα.
Σύμφωνα με πρόσφατες αξιολογήσεις, το 2019μόνο το 5,7% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αυτό που θα μπορούσε να αποκληθεί «πλήρης δημοκρατία».Ελαττωματικές δημοκρατίες ή «υβριδικά» καθεστώτα καλύπτουν περίπου το μισό (48,4%) του πληθυσμού, ενώ περισσότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αυταρχικά καθεστώτα, όπως η Κίνα.
Η δημοκρατία και το κράτος δικαίου υποχωρούν σε ολόκληρο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια. Η οπισθοδρόμηση είναι ιδιαίτερα έντονη στους τομείς που προσδιορίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στους κυβερνώντες. Οι κοινωνίες αναζητούν τρόπους να περιορίσουν την αυθαιρεσία της εξουσίας μέσα από ανεξάρτητα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων καθώς και μηχανισμούς ελέγχου της διαφθοράς, αλλά οι κυβερνήσεις προβάλλουν αντιστάσεις με εκφοβισμό και ανοικτή καταπίεση.
Η δημοκρατική οπισθοδρόμηση των τελευταίων χρόνων αντανακλά κρίση εμπιστοσύνης: Ένας διευρυνόμενος αριθμός πολιτών εκφράζει αμφιβολίες αν η δημοκρατία υπηρετεί τα συμφέροντά τους. Η παγκοσμιοποίηση ξεκλείδωσε τεράστιους θύλακες πλούτου σε ολόκληρο τον κόσμο. Όμως, η άνιση διανομή των ωφελειών οδήγησε σε αύξηση του θυμού και της αγωνίας στις προηγμένες χώρεςπροσφέροντας ευκαιρίες σε ακραίες πολιτικές δυνάμεις για επέκταση της επιρροής τους. Συμμαχώντας με κόμματα εξουσίας στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, αντιδημοκρατικές δυνάμεις εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίον θεσμών που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και αποτρέπουν τη μονοπώληση της εξουσίας.
Ενεργές παρεμβάσεις
Ενεργές πολιτικές για ισχυρή ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας και περιορισμό των ανισοτήτων αποτελούν την καλύτερη ασπίδα της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Βλέπουμε, σε παγκόσμια κλίμακα, την επιστροφή του Κέινς. Με κεινσιανές πολιτικές ξεπεράστηκε η Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του ’30. Με κεινσιανές πολιτικές ανασυγκροτήθηκε η διεθνής οικονομία μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολούθησαν τέσσερεις περίπου δεκαετίες - από το ’80 έως σήμερα - νεοφιλελευθερισμού και μονεταρισμού, που υποστήριζαν ότι το «αόρατοχέρι» των αγορών εξαλείφει την ανάγκη κρατικής παρέμβασης.Οι πρόσφατες κρίσεις επιβεβαίωσαν την εγγενή αστάθεια του καπιταλιστικού συστήματος και την ανάγκη άσκησης ενεργού πολιτικής σε κρίσιμους τομείς, ώστε να εξασφαλιστεί η οικονομική ανάπτυξη σε συνθήκες κοινωνικής συνοχής. Ειδικότερα αναφέρονται οι εξής: