ΑΡΘΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

28.05.2010

Κίμων Χατζημπίρος: Σπρεντόσημο

 

Οικονομία σημαίνει εξοικονόμηση και επένδυση.

Σύγχρονες κοινωνίες της Δύσης και της Απω Ανατολής προοδεύουν χάρη σε μια ορθολογική οικονομική διαχείριση, αλλά πολλές άλλες αδυνατούν να αφομοιώσουν τον ορθολογιστικό/ωφελιμιστικό λόγο. Η ελληνική, αντίθετα από μερικές ευρωπαϊκές που θίγονται από την κρίση, μοιάζει ανεπίδεκτη μαθήσεως.

Ενα ισχυρό αντιπληθωριστικό νόμισμα όπως το ευρώ δεν φτιάχτηκε για να πριμοδοτεί δάνεια και εισαγωγές. Πώς να το αξιοποιήσει όμως μια κοινωνία που χρησιμοποιεί την επιταγή ως μέσο δανεισμού και την πιστωτική κάρτα για να ψωνίζει χωρίς αντίκρισμα; Τα ευρωπαϊκά ταμεία φτιάχτηκαν για να αναδιαρθρώσουν την αδιέξοδη γεωργία και την παραδοσιακή βιομηχανία, να δημιουργήσουν νέες υποδομές για ανάπτυξη παραγωγικού δυναμικού. Πώς να φέρουν όμως βιώσιμα αποτελέσματα όταν καταλήγουν να τροφοδοτούν την παχυσαρκία των Ελληνοπαίδων, τους καφενόβιους και τα ξενύχτια, τα μπαράκια με νοθευμένες «μπόμπες», τις συναναστροφές με δίμετρες ξανθές;

Το καλό όνομα και η αξιοπιστία της χώρας έχουν τρωθεί βαθιά από συμπεριφορές όχι μόνο των πολιτικών ή των κυκλωμάτων αλλά και μέρους του λαού, οι οποίες είναι ακατανόητες για συνετούς ανθρώπους. Τα προκλητικά λαϊκά χειροκροτήματα προς ντοπαρισμένους ολυμπιονίκες έκαναν τον γύρο του κόσμου το 2004. Φαινόμενα όπως συστηματικές παραβιάσεις ερυθρών σηματοδοτών, τζιπ παρκαρισμένα σε στενά πεζοδρόμια, μονίμως ξέχειλοι κάδοι απορριμμάτων, αποκλεισμοί δρόμων από διαδηλώσεις λίγων δεκάδων ατόμων προκαλούν φοβικά αισθήματα ανασφάλειας στον νομιμόφρονα ξένο. Πόση μακροπρόθεσμη βλάβη για τον τουρισμό προκαλείται άραγε όταν ένα καράβι με επιβάτες ρίχνεται στα βράχια, ενώ ο τιμονιέρης παρακολουθούσε ποδοσφαιρικό αγώνα; Πόση ζημιά κάνουν οι πολυπληθείς τοπικές πρωτοβουλίες κατά της εγκατάστασης αιολικών πάρκων, οι σαραντάρηδες ή ψευτοανάπηροι συνταξιούχοι, οι φοιτητές που γεμίζουν τις καφετέριες αδειάζοντας τα αμφιθέατρα, οι πανεπιστημιακοί που, για να μην κοπεί ο μισθός, κηρύσσουν «αποχή από διδακτικά καθήκοντα» αντί απεργίας, οι αρνητές κάθε ονόματος που «περιέχει τη λέξη Μακεδονία ή παράγωγά της», οι φανατικοί που απαγορεύουν σε αριστούχους να κρατήσουν τη σχολική σημαία; Πλήθος συμπολίτες συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην «ελληνική ιδιαιτερότητα», δηλαδή τελικά στην αναξιοπιστία της χώρας.

Πόσο προβληματιστήκαμε για τη βιωσιμότητα όλου αυτού του φανταχτερού πλούτου που ξεχειλίζει στα καταστήματα ακόμα και των πιο λαϊκών συνοικιών και μικρών πόλεων, που κυκλοφορεί επιδεικτικά στους δρόμους, που επενδύεται σε πολυτελή κατοικία και διασκέδαση; Πολλοί από τους χιλιάδες ιδιοκτήτες εντυπωσιακών εξοχικών πιθανώς τα απέκτησαν έντιμα, δεν θα μπορούσαν όμως να αποκτήσουν τέτοια περιουσία σε υγιείς οικονομικές συνθήκες. Επί χρόνια, μεγάλο μέρος του λαού κατανάλωνε υπερβολικά και επίσης στήριζε αλόγιστες εξοπλιστικές δαπάνες, χρησιμοποιώντας αφειδώς αγαθά που παρήγαγαν άλλες κοινωνίες. Ενα σημαντικό ποσοστό από κάθε ελληνικό μισθό, επαγγελματική αμοιβή, σύνταξη, ενοίκιο δεν πήγαζε από την πραγματική ντόπια παραγωγικότητα αλλά από πλούτο που, έχοντας δημιουργηθεί και αποταμιευτεί αλλού, ερχόταν ως εξωτερικός δανεισμός.

Δυστυχώς, σε μικρό μόνο μέρος του οικονομικού προβλήματος της χώρας αναλογούν τα λεφτά που κάποιοι έφαγαν. Το υπόλοιπο πρόβλημα οφείλεται σε αναρίθμητες ανορθολογικές συμπεριφορές των πολλών, από τους οποίους ελάχιστοι αντιλαμβάνονται τις ευθύνες τους. Ο όχλος αρχίζει να ζητεί το αίμα των κλεφτών, διότι ξέρει από διαμαρτυρία αλλά δεν καταλαβαίνει από οικονομία. Ναι, να πληρώσουν την κρίση όσοι φταίνε, απροσδοκήτως όμως αυτοί αποτελούν την πλειονότητα. Αφού λοιπόν το ισοπεδωτικό μοίρασμα του κόστους μέσω φόρων και περικοπών ή μέσω υποτίμησης εκτός ευρώ φαίνεται άδικο, μήπως να εφευρεθεί ένα ειδικό τέλος που θα πληρώνουν αναλογικά όλες οι «ελληνικές ιδιαιτερότητες», αυτές που αυξάνουν τα πανωτόκια (σπρεντ) των δανείων και οδηγούν τη χώρα στη χρεοκοπία; Θα μπορούσε μάλιστα να ονομαστεί σπρεντόσημο, μια λέξη διδακτική, αρκούντως κακόηχη, αντάξια νεοελληνικής αισθητικής.

 

Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 28 Μαΐου 2010

* Καθηγητής ΕΜΠ