ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

17.03.2010

Κίμων Χατζημπίρος: Ταξικές οικολογικές αναπλάσεις

Οι περιβαλλοντικά πλούσιοι θα γίνουν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, με τις παρεμβάσεις που φαίνεται να σχεδιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος στην παραλία.

Η ανάπλαση του θαλάσσιου μετώπου της πρωτεύουσας, από το Νέο Φάληρο ώς τη Βουλιαγμένη, θα απαιτήσει σημαντικούς πόρους για να αποκατασταθεί η επαφή της Αθήνας με τη θάλασσα. Τα σχέδια επαναφέρουν ιδέες που είχαν διατυπωθεί κατά την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το άνοιγμα προς τη θάλασσα είναι σωστή πολεοδομική πολιτική για την Αθήνα. Αποτελούν όμως προτεραιότητα τέτοια πολυδάπανα δημόσια έργα σε πλούσιες περιοχές όταν διανύουμε περίοδο κρίσης; Η επένδυση στη χρήση παραλιακών Ολυμπιακών κτιρίων και αδόμητων εκτάσεων για πολιτιστικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς δύσκολα θα αποσβεστεί, ενώ τα έσοδα δεν θα φτάνουν ούτε για την κάλυψη της λειτουργίας και της συντήρησης των εγκαταστάσεων. Αν τελικά πραγματοποιηθούν οι παρεμβάσεις, θα προσθέσουν μεν αξιόλογες υποδομές σε προνομιούχα νότια προάστια, θα εξαντλήσουν δε τις όποιες οικονομικές δυνατότητες οικολογικών αναπλάσεων στο λεκανοπέδιο για πολλά χρόνια.

Τα σχέδια δεν περιλαμβάνουν οικιστική εκμετάλλευση παραλιακής γης. Ειδικότερα, δεν προβλέπεται να αξιοποιηθούν τα 5.000 στρέμματα του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, ώστε να δημιουργηθούν οικονομικοί πόροι για αναπλάσεις. Φαίνεται ότι το υπουργείο, συμπλέοντας και με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, υποτάσσεται στην απαίτηση του Δήμου Ελληνικού, να μην οικοδομηθεί καθόλου ο χώρος. Είναι σωστό όμως να μπορεί ένας δήμος να ναρκοθετεί, με βάση δικά του τοπικά κριτήρια, μια πολεοδομική οργάνωση που έμμεσα αφορά ολόκληρο το λεκανοπέδιο; Προφανώς, βέβαια, η επιδιωκόμενη ζώνη πρασίνου δίπλα στη θάλασσα του Ελληνικού δεν θα μειώσει τη θερμορρύπανση του λεκανοπεδίου ούτε θα εκτονώσει τις ξεχασμένες ανάγκες αναψυχής πυκνοδομημένων περιοχών. Το μόνο ουσιαστικό αποτέλεσμα της δημόσιας δαπάνης θα είναι ότι μια ήδη ευνοημένη περιοχή θα ευνοηθεί περαιτέρω.

Μήπως όμως προτεραιότητα θα έπρεπε να έχουν κάποιες φτωχές υποβαθμισμένες περιοχές που χρειάζονται επείγουσες παρεμβάσεις; Π.χ. η κατεδάφιση επιλεγμένων οικοδομικών τετραγώνων σε πυκνοδομημένες συνοικίες για τη δημιουργία διεσπαρμένων χώρων πρασίνου θα βοηθούσε σημαντικά στην αντιμετώπιση της θερινής θερμορρύπανσης, που εξελίσσεται στο σοβαρότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα του λεκανοπεδίου. Αναπλάσεις για τη δημιουργία πάρκων και πολιτιστικών δραστηριοτήτων θα μπορούσαν να υλοποιηθούν σε υποβαθμισμένες συνοικίες του Δήμου Αθηναίων και άλλων δήμων, με απώτερο στόχο η κάθε οικογένεια να έχει πρόσβαση, με μια σύντομη πεζοπορία, σε ένα μικρό πάρκο και ο κάθε κάτοικος να μπορεί εύκολα να φτάσει σε κάποιες τοπικές πολιτιστικές υποδομές.

Εξάλλου, ένα μητροπολιτικό πάρκο στο δυτικό λεκανοπέδιο θα ενοποιούσε ορεινούς όγκους και παράκτια ζώνη, θα δημιουργούσε σημαντικό δίκτυο φυσικών διαδρόμων και πεζοπορικών διαδρομών. Ειδικότερα, η υποβαθμισμένη λεκάνη απορροής του Κηφισού έχει επιβαρύνει επί δεκαετίες τις πιο μειονεκτικές περιοχές. Η φυσική αποκατάσταση του ποταμού θα έφερνε πολλαπλά και αξιόλογα περιβαλλοντικά οφέλη, θα δημιουργούσε άξονα αερισμού και θα βελτίωνε σημαντικά το μικροκλίμα. Ακόμα και σήμερα απομένουν στον Κηφισό και τους παραποτάμους του ελεύθερες εκτάσεις, πλατάνια, καταρράκτες. Ενα μητροπολιτικό πάρκο Κηφισού, το οποίο θα ενσωμάτωνε και μέρος από τον τσιμεντοποιούμενο Ελαιώνα, αποτελεί υποχρέωση κοινωνικής δικαιοσύνης προς τους πιο ταλαιπωρημένους πληθυσμούς του λεκανοπεδίου. Είναι σχέδιο εφικτό σε ορίζοντα 20ετίας, αν ξεκινούσε άμεσα με λογικές δαπάνες και σωστό προγραμματισμό, ενώ θα ήταν εξαιρετική ευκαιρία για να γίνουν χειροπιαστές οι εξαγγελίες περί πράσινης ανάπτυξης. Η απομάκρυνση τσιμεντένιου όγκου από υποβαθμισμένες συνοικίες, χρηματοδοτημένη από την αντιπαροχή δημοσίων εκτάσεων σε προνομιούχες περιοχές είναι πρόταση αναδιανεμητική και περιβαλλοντικά ανταποδοτική, θα αποτελούσε δε μια σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα, που θα έφερνε πολλές θέσεις εργασίας και δημόσια έσοδα από φόρους.
 
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» την Τετάρτη 17/03/2010

* Καθηγητής ΕΜΠ