ΑΡΘΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

26.05.2010

Γιάννος Παπαντωνίου: Aνταγωνιστικότητα και Ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας


Δημοσιονομικός εκτροχιασμός και υστέρηση της ανταγωνιστικότητας αποτελούν τα δύο μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας. Το πρόγραμμα σταθεροποίησης που συμφωνήθηκε με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) στοχεύει κυρίως  στη δημοσιονομική εξυγίανση. Αν, όμως, δεν βελτιωθεί σημαντικά η ανταγωνιστικότητα και ανακάμψει η οικονομία, το δημοσιονομικό πρόβλημα θα διαιωνιστεί και ο κίνδυνος χρεοκοπίας θα υποθηκεύσει όχι μόνο την οικονομική ανάπτυξη αλλά και την ίδια τη συμμετοχή στην Ευρωζώνη. Σε συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης και αυξανόμενης ανεργίας η υστέρηση των φορολογικών εσόδων θα αποτρέψει τη μείωση και τον έλεγχο των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, προκαλώντας νέες πιέσεις για μέτρα λιτότητας με τελική κατάληξη την αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους, δηλαδή μια μορφή χρεοκοπίας.

Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας είναι η σημαντικότερη πρόκληση για την πολιτική εξόδου από την κρίση.

Την πενταετία 2004 – 2009 το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 23% σε σχέση με τη Γερμανία, αντανακλώντας μεγάλη υποχώρηση της ανταγωνιστικότητας.

Η παραγωγικότητα της οικονομίας δεν ακολούθησε την αύξηση των εισοδημάτων. Η καθυστέρηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μετά την ένταξη στην ΟΝΕ είναι κατεξοχήν υπεύθυνη για την επιδείνωση των αναπτυξιακών προοπτικών της χώρας. Είναι εξαιρετικά επείγον να ξεκινήσει αμέσως ένα πρόγραμμα αλλαγών με αιχμή τις ιδιωτικοποιήσεις, την απελευθέρωση των αγορών και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.

Κύριος μοχλός για την αύξηση της παραγωγικότητας και την ανάκαμψη της οικονομίας είναι οι επενδύσεις. Οι δημόσιες επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά, αλλά η στενότητα δημοσιονομικών πόρων δεν αφήνει περιθώρια για σημαντική αύξηση. Στον τομέα αυτό προέχει η προσπάθεια για ταχύτερη απορρόφηση των κονδυλίων τον ΕΣΠΑ.

Για την κινητοποίηση των ιδιωτικών επενδύσεων έχει κρίσιμη σημασία η υλοποίηση προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και η απελευθέρωση της οικονομίας. Στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων και της σύμπραξης του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα επενδυτικό ενδιαφέρον μπορεί να εκδηλωθεί σε τομείς όπως οι υποδομές, η ενέργεια, οι τράπεζες και η αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας του δημοσίου. Η εδραίωση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό σε ένα κύμα ιδιωτικοποιήσεων που ενίσχυσαν την ανταγωνιστικότητα. Ανάλογη προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί σήμερα.

Η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας προϋποθέτει απελευθέρωση των αγορών και κατάργηση περιορισμών στον ανταγωνισμό. Το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η κατάργηση προστατευτικών ρυθμίσεων στις αγορές (όπως στα καύσιμα και στη ναυτιλία) και ο δραστικός περιορισμός των αδειοδοτήσεων και της γραφειοκρατίας αποτελούν αναγκαία βήματα σε αυτήν την κατεύθυνση. Η αναθεώρηση του ρυθμιστικού πλαισίου και η απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών θα απελευθερώσει αδρανή αποθέματα επιχειρηματικότητας και θα αποκαλύψει κρυμμένες παραγωγικές αξίες. Έχει υπολογιστεί ότι μόνο από τη βελτίωση του ρυθμιστικού και ανταγωνιστικού πλαισίου και τη μείωση του κόστους συμμόρφωσης των επιχειρήσεων στις διοικητικές ρυθμίσεις το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 7%.

Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αφορά το σύνολο της οικονομίας, δηλαδή ολόκληρο το φάσμα των προϊόντων και υπηρεσιών. Έχει, όμως, σημασία να επικεντρωθεί η προσπάθεια σε τομείς που διασφαλίζουν μακροχρόνιες προοπτικές ανάπτυξης. Στη χώρα μας η παραγωγή παραμένει καθηλωμένη σε παραδοσιακούς κλάδους έντασης εργασίας και, κατά συνέπεια, είναι ευάλωτη στον ανταγωνισμό των χωρών χαμηλού εργατικού κόστους. Πρέπει να εξασφαλιστεί η μετάβαση στην οικονομία της γνώσης, σε νέες τεχνολογίες και προηγμένα οργανωτικά πρότυπα, και παράλληλα να ενθαρρυνθεί η πράσινη ανάπτυξη, με στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Για την αναδιάρθρωση της οικονομίας σε αυτές τις κατευθύνσεις απαιτείται, πέρα από την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, μια μεγάλη προσπάθεια για αναβάθμιση της παιδείας και ενθάρρυνση της έρευνας και της καινοτομίας. Μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, όπως λειτουργούν σήμερα, δεν εξοπλίζουν τη νέα γενιά με τις γνώσεις, της δεξιότητες και τη μέθοδο σκέψης, που αντιστοιχούν στη σύγχρονη εποχή. Χρειάζεται μια εκπαιδευτική επανάσταση. Κλειδί των αλλαγών είναι η διοικητική και οικονομική αυτοδυναμία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η εισαγωγή της διαφοροποίησης, με τον απεγκλωβισμό από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του κράτους, θα δημιουργήσει συνθήκες ανταγωνισμού και άμιλλας. Θα καταπολεμήσει των αδράνεια που προκαλεί η σημερινή  ισοπεδωτική μεταχείριση των πάντων ενθαρρύνοντας την επιδίωξη της αριστείας.

Παράλληλα, πρέπει να κινηθούμε αποφασιστικά στην κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικών ιδρυμάτων διεθνούς κύρους, που θα διαμορφώσουν έναν ιστό επιστημόνων και στελεχών  υψηλής στάθμης για τη σύνδεση της έρευνας με την καινοτομία και την ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης.

Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η δημιουργία συνθηκών ισχυρής ανάπτυξης αποτελεί όρο επιβίωσης της ελληνικής οικονομίας στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Έχει κρίσιμη σημασία να προωθηθούν με ταχείς ρυθμούς οι αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
 

Ομιλία Γιάννου Παπαντωνίου στην εκδήλωση του Συνδέσμου Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος (Τετάρτη 26 Μαΐου 2010)